İş Kazası Tazminatı ve Hesaplanması

İşçi, çalıştığı iş esnasında iş kazası geçirirse, işveren kaza geçiren işçiye tazminat ödemekle yükümlüdür. İş kazasına, ‘’işyerinde kalp krizi geçirmek, işçinin intihar etmesi, işçinin fazla mesai yapması durumunda yaşadığı sağlık sorunları, elektrik arızasını gideren işçinin bu esnada zarar görmesi’’ durumları örnek olarak gösterilebilir. İş kazalarından kaynaklı işçinin yaşadığı sağlık sorunlarına karşılık olarak işveren, kaza geçirmiş işçiye tazminat ödemekle yükümlüdür.

İş Kazası Nedir?

İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununa göre iş kazası: "İşyerinde veya işin yürütümü nedeniyle meydana gelen, ölüme sebebiyet veren veya vücut bütünlüğünü ruhen ya da bedenen engelli hâle getiren olay" olarak ifade edilmektedir

İş Kazası Sayılan Durumlar?

Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na göre iş kazası halleri şunlardır:

• Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada, 
• İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle
• Bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda,
• Hizmet akdi ile çalışan emziren kadın sigortalının, iş mevzuatı gereğince çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda,
• Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında, 
• Kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş nedeniyle meydana gelen olaylardır.

Yukarıda sayılan durumlardan en az birisi mevcutsa, bir iş kazasının varlığından söz edebiliriz.  İş kazalarının en yaygın örnekleri şunlardır:

• Kayma, takılma veya düşme
• Hareketli makinelere vücudun belli başlı uzuvlarını kaptırma
• Ulaşım ve araçla ilgili kazalar
• Yangın ve patlamalar

İş Kazası Sayılmayan Durumlar?

Bir kazanın iş kazası sayılabilmesi için, kazanın iş esnasında gerçekleşmesi şarttır. İş esnasında gerçekleşmeyen kazalar iş kazası olarak nitelendirilemez. İş kazası sayılmayan durumlara örnekler şunlardır:

• İşçinin, kendi imkanlarıyla işe giderken kaza yapması sonucunda zarar görmesi (Eğer ulaşım aracı, işveren tarafından tahsis edilmişse iş kazası sayılır)
• İşini bitirdikten sonra işyerinde arta kalan zamanını kendi tercihleri doğrultusunda değerlendiren işçinin kaza geçirmesi

İş Kazası Tazminatı Nasıl Alınır?

İş kazası geçiren bir işçi, tazminat almak için açtığı tazminat davasını kaza geçirdikten sonraki 10 sene içerisinde kazanmış olmalıdır. Davanın sonucunda mahkeme, işverenin hatasız olduğuna karar verirse işçi, tazminat kazanamaz.

Türk Borçlar Kanunu kapsamında, kaza geçiren işçi, küçük ya da büyük fark etmeksizin, iş esnasında fiziksel, zihinsel ya da ruhsal bir zarar gördüyse tazminat davası açabilir.

İş kazası geçirmiş işçi, işvereninden tazminat talep edebilmesi için iş mahkemesine başvurmalıdır. İş mahkemesine kişisel olarak başvuru zor olduğu için işçinin, bu konuda uzman bir avukata danışması tavsiye edilir.

İş Kazası Geçiren İşçinin Hakları

İlk olarak işçi, iş görmezlik gelirinden yararlanır. Eğer iş görmezlik oranı %10’dan fazla ise işçi, sürekli iş görmezlik maaşından yararlanma hakkına sahip olur.

İşçinin Malulen emekli olabilmesi için;

• İş göremezlik oranı %40’dan fazla ise: 20 yıl sigortalılık süresi ve 4400 gün prim
• İş göremezlik oranı %60’dan fazla ise: 18 yıl sigortalılık süresi ve 4000 gün prim
• İş göremezlik oranı %80’den fazla ise: 15 yıl sigortalılık süresi ve 3600 gün prim yatırılmış olmalıdır.

İşçinin vefat etmişse yakınlarına ölüm aylığı bağlanır. Ayrıca cenaze masrafları ve tedavi giderleri de karşılanır. İşçilere SGK’nin yaptığı yardımlar bu şekildedir.

Kaza geçiren işçi, aynı zamanda maddi ve manevi tazminat hakkına sahiptir.

Maddi Tazminat Hakkı Doğuran Masraflar:

• Tedavi masrafları
• Kazanç kaybı
• İş gücü kaybı
• Ekonomik geleceğin sarsılmasından kaynaklı zararlar

Manevi Tazminat Hakkının Doğması:

• Kaza ve tedavi sürecindeki elem ve ızdırabın giderilmesi sebebiyle manevi tazminat hakkı doğar

Kazanın özelliklerine göre işçinin yakınları da manevi tazminat talebinde bulunabilir.

İş Kazası Geçiren İşçi Neler Yapmalı

İlk olarak Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 76.maddesine göre işveren, kaza geçiren işçinin tedavisi için sağlık ekiplerinin işyerine gelmesini sağlamalı veya kaza geçiren işçiyi sağlık kuruluşuna ulaştırmalıdır. Aynı zamanda, işçinin kaza nedeniyle uğradığı maddi veya manevi zararlar işveren tarafından karşılanmalıdır. Hastanede yapılan işlemlerin belgelenmesinde, iş kazası mutlaka belirtilmelidir. Hastane, düzenlediği belgeyi 10 iş günü içerisinde SGK’ye bildirmelidir.

İşveren, iş kazasının yaşanmasının ardından 3 iş günü içinde yaşanan kazayı SGK’ye bildirmelidir. İşveren bildirmezse, işçi SGK’ye bildirimde bulunabilir. İşyeri eğer 3 iş günü içerisinde bildirim yapma yükümlülüğünü ihlal ederse, idari para cezası ile karşılaşır. Ayrıca işveren bu süre içerisinde bildirimde bulunmazsa, bildirim yapıldığı güne kadar SGK’nin işçiye ödediği iş görmezlik ücreti de işverenden alınır.

İş Kazası SGK Bildirimi Nasıl Yapılır? Süreç

İş kazasının bildirimi İŞVEREN TARAFINDAN 3 farklı şekilde yapılabilir:

1. Doğrudan bildirme
2. Taahhütlü posta ile bildirme
3. E-Sigorta yolu ile bildirme

• İşveren, direkt SGK’ye giderek SGK İŞ KAZASI BİLDİRİM FORMUNU doldurabilir.
• İşveren, İŞ KAZASI BİLDİRİM  FORMU DOLDURUP iadeli taahhütlü posta yoluyla doldurduğu formu SGK’ye gönderebilir.
• İşveren, ‘’İş Kazası Bildirim Sistemi’’ aracılığıyla internet üzerinden İŞ KAZASI BİLDİRİM FORMU doldurabilir.

İş kazası bildirimi, işveren tarafından kolluk kuvvetlerine derhal yapılır. Yine işveren tarafından, 3 iş günü içerisinde SGK’ye başvurulur. İş kazası eğer işverenin kontrolü dışındaki bir yerde meydana gelmişse, Bildirim süresi, kazanın öğrenildiği tarihte başlar.

İş Kazasında Kusur Oranı Nasıl Belirlenir?

İş kazasında kusur oranı, işçinin alacağı tazminatın belirlenmesi hususunda önem arz etmektedir. Bu hususta Yargıtay 21.Hukuk Dairesi’nin önemli bir içtihadı vardır. Bu içtihada göre iş kazası kaçınılmazlıktan kaynaklanmış ise kusur oranı %60 işverene, %40 ise işçiye aittir.

Eğer olay, kusurdan bağımsız olarak, kaçınılmaz bir şekilde gerçekleşmişse bu durumda iki taraf da kusurludur.

İş Kazası Maluliyet Oranı Nedir? Nasıl Belirlenir?

Maluliyet; kaza, hastalık, saldırı, doğal afet gibi sebeplerden ötürü vücudun bir kısmının ya da tamamının kullanılamaz hâle gelmesine verilen isimdir. Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 25.maddesinin 1.fıkrasına göre ‘’Mesleki kazanç gücünün en az %60'ını iş kazası veya meslek hastalığı sonucu kaybettiği Kurum Sağlık Kurulunca tespit edilen sigortalı, engelli sayılır.’’ Maluliyet oranının tespiti için de yetkili sağlık hizmet sunucularından rapor alınmasının ardından işçiye ait dosya SGK tarafından en yakın SGK Bölge Sağlık Kurulu’na gönderilir. Maluliyet oranı tespiti, sigortalının maruz kaldığı olay neticesinde Bölge Sağlık Kurulunca belirlenir

İş Kazası Tazminatı Hesaplanması

İş kazası tazminatında dikkat edilen husus, ‘’işçi eğer kaza geçirmeseydi, bu süreçte ne kadar ücret kazanacaktı?’’ hususudur.

Tazminatı hesaplamada dört unsur önemlidir:

1. İşçinin yaşı
2. İşçinin maluliyet oranı
3. İşçinin ücreti
4. Kusur dağılımı

İlk olarak işçinin iş görme edimi karşılığında kazandığı ücret hesaplanır. Ardından bir insan yaşamına göre işçinin çalışabileceği süre belirlenir. Yargıtay’a göre işçinin aktif çalışma dönemi, 60 yaşına kadardır.

İş kazası tazminatı hesaplanırken, indirim yapılması gereken durumlar da vardır. Örneğin:

• İşçinin kusur oranı
• İşçinin maluliyet oranı
• İşçinin evlenme ihtimali bulunması
• İşçinin yaşı
• İşçiye SGK tarafından ödenen ödenekler

İş Kazasında Manevi Tazminat Nasıl Belirlenir?

Türk Borçlar Kanunu’nun 56.maddesinin 2.fıkrasına göre işçinin bedeninin ağır bir biçimde zarar görmesi durumunda işçinin, işçinin ölmesi durumunda da işçinin yakınlarının manevi tazminat hakları vardır. Manevi tazminat hesaplamasının teknik bir yöntemi yoktur. Bu tazminat, somut olayın şartlarına göre hakim tarafından belirlenir. Manevi tazminat, Türk Borçlar Kanunu’nun 47.maddesine göre belirlenir. Buna göre:

• Somut olayın özellikleri
• Tarafların ekonomik durumları
• Tarafların olaydaki kusur oranları
• Meydana gelen manevi zararın boyutu ve yarattığı etkiler (Örneğin; ölüm, yaralanma veya kaza geçiren işçinin sadece üzüntü duyması)
• Olay tarihi itibariyle paranın satın alma gücü
• Verilecek olan manevi tazminatın, verilen tarafı çok zenginleştirmemesi, alınan tarafı da çok fakirleştirmemesi

İş Kazası Tazminat Davası Nedir? Nasıl Açılır?

İş kazası tazminat davası, işverenin işyerinde çalışan işçinin iş esnasında yaralanması ya da ölmesi durumunda, kendisine ya da yakınlarına işveren tarafından tazminat ödenmesi istemiyle  açılan bir davadır. Maddi veya manevi tazminat davası olarak ayrılır. İş kazası tazminatı davası, hem asıl işverene hem de taşeron işverene karşı açılabilir. İş kazasının yaşanmasının ardından iş kazasından etkilenen taraf, tazminat davasını kazanın gerçekleştiği yere en yakın iş mahkemesinde açabilir. İş kazası durumunda işçi tarafının, alanında uzman İstanbul Avukat aracılığıyla iş mahkemesine başvurması önemlidir.

İş Kazasının Tespiti Davası

Yaşanan iş kazası, işveren tarafından mutlaka SGK’ye bildirilmelidir. Bu bildirimin ardından SGK, müfettişleri aracılığıyla kaza hakkında inceleme yapar ve kazanın iş sebebiyle olup olmadığını tespit eder. Bu tespitin üzerine bir inceleme raporu hazırlar. İnceleme raporu, kazanın bir iş kazası olduğunu belirtmişse hak sahibi, doğrudan iş mahkemesine maddi ve manevi tazminat davası açabilir.

Yaşanan kaza, eğer SGK tarafından iş kazası olarak nitelendirilmemişse, işveren hem SGK’ye karşı hem de işverene karşı iş kazasının tespiti davası açmalıdır. Bu dava, tazminat davasından bağımsız bir davadır. Dava açma süresi, kazanın meydana geldiği tarihten itibaren 10 yıllık bir zamanaşımına tabidir. İş kazasının tespiti davası kesinleştikten sonra, tazminat davası açılabilir.

İş Kazası Tazminat Davası Ne Kadar Sürer?

İş kazasının yaralanmayla mı yoksa ölümle mi sonuçlandığı, tazminat davasının sürmesi bakımından önem arz etmektedir. Çünkü yaralanmalı iş kazalarında, işveren, işçinin maluliyet oranına itiraz etmekte gerekirse de bu hususu ayrı bir dava konusu yapmaktadır. Dolayısıyla tazminat davası süreci uzamaktadır. Yaralanma ile sonuçlanan iş kazalarında dava süresi ortalama 5-6 yıl, ölüm ile sonuçlanan iş kazalarında ise dava süresi 2-3 yılı bulmaktadır.

İş Kazası Tutanağı Nasıl Tutulur?

İş kazası tutanağı işveren tarafından tutulmalıdır. İş kazası tutanağında, kazanın nasıl meydana geldiği tutanak üzerinde ayrıntılı bir biçimde anlatılmalıdır. İş kazası tutanağında belirtilmesi gereken hususlar:

• Kazanın meydana geldiği yer
• Kazanın meydana geldiği tarih ve saat
• Kazayı yaşayan işçi veya işçilerin adı, soyadı ve işe başlama tarihi
• Kazaya sebep olan etkenler ve kazanın oluşum süreci
• Kazanın meydana geldiği esnada işçinin yapmakta olduğu iş ve görevi
• Eğer varsa kazanın tanıkları ve tanıkların beyanları
• Kazadan etkilenenlere uygulanan tıbbi müdahaleler
• İşverenin ve/veya işyerindeki yönetici kademelerindeki kişilerin açıklamaları
• Kazayla ilgili iş kurumu tarafından alınan tedbirler ve düzeltilmesi gereken durumlar

Harbiye Hukuk Bürosu İş Kazası Avukatı Hizmetleri

İstanbul Avukat Harbiye Hukuk Bürosu İş kazası avukatı uzman kadromuz ile 2004 yılından bu yana işçi ve işveren arasında çıkan uyuşmazlıklarda en hızlı şekilde arabuluculuk süreci ile dava aşamalarında danışmanlık ve iş kazası avukatlığı hizmeti vermekteyiz.

İş kazası avukatı kadromuz ile iş kazası ve işçi hakları konusunda işçi müvekkillerimiz adına iş kazası tazminat davaları ve dava sonrası süreçte icra işlemleri konusunda hukuki destek sağlamaktadır. Daha detaylı bilgi almak için web sitemizde yer alan ‘’avukata sor’’ sekmesine tıklayabilirsiniz.