Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması, kamu görevine atanacak kişilerin devletin güvenliğine uygunluğunu değerlendirmek amacıyla yürütülen bir inceleme sürecidir. Türkiye'de kamu hizmetlerinde görev alacak kişilerin güvenilirliğini sağlamak adına yapılan bu uygulama, özellikle hassas pozisyonlar için önem taşır.

7315 sayılı Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kanunu kapsamında düzenlenen süreçte, bireyin geçmişine dair detaylı bir analiz gerçekleştirilir. Kişinin adli sicil kaydı, mahkeme kararları, kolluk kuvvetleri tarafından aranıp aranmadığı ve terör örgütleriyle ilişkisi gibi faktörler bu süreçte incelenir.

Güvenlik Soruşturması Nedir?

Güvenlik soruşturması, bireyin geçmişine yönelik kapsamlı bir araştırma yapılarak kamu hizmetine uygunluğunun tespit edilmesini amaçlar. Bu süreç, üç aşamada gerçekleştirilir:

1. Arşiv Araştırması: Kişinin adli sicil kaydı, mahkeme kararları ve kamu hizmetinden çıkarma gibi disiplin cezalarının değerlendirilmesi.
2. GBT (Genel Bilgi Toplama): Kolluk kuvvetlerinin kayıtlarında yer alan bilgilerin kontrol edilmesi.
3. Yerinden Araştırma: Kişinin sosyal çevresindeki durumunun, ailevi bağlarının ve mesleki yaşamının değerlendirilmesi.
   Elde edilen tüm bilgiler, ilgili kamu kurumu tarafından değerlendirilerek nihai bir karar verilir.

Arşiv Araştırması Nedir?

Arşiv araştırması, bireyin geçmişteki adli sicil kaydına ve mahkeme kararlarına dair bilgilerin toplanmasını içerir. Bu inceleme sırasında, kişinin hakkında devam eden soruşturma ve kovuşturmalar, kamu görevinden çıkarılma cezası gibi durumlar detaylı olarak analiz edilir. Amaç, bireyin geçmiş davranışlarının kamu hizmetine uygunluğunu tespit etmektir.

GBT Araştırması Nedir?

GBT, Genel Bilgi Toplama anlamına gelir ve birey hakkında kolluk kuvvetlerinin elinde bulunan kayıtların incelenmesini ifade eder. Bu süreç, kişinin hakkında yakalama kararı ya da adli bir işlem bulunup bulunmadığını ortaya koymak için yürütülür. Kamu görevine atanacak bireylerin güvenilirliği bu araştırma ile desteklenir.

Değerlendirme Komisyonu Nedir?

Değerlendirme komisyonu, güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması sonucunda elde edilen bilgileri analiz eden ve bireyin kamu görevine atanıp atanamayacağına karar veren bir kuruldur. Komisyon, en az beş üyeden oluşur ve her aday için titiz bir değerlendirme yapar. Bu süreçte bireyin kişisel ve mesleki verileri detaylı şekilde incelenir.

Güvenlik Soruşturmam Olumsuz Geldi Ne Yapmalıyım?

Güvenlik soruşturmasının olumsuz sonuçlanması durumunda birey, kendisine yazılı bir tebligat yapılmasıyla bilgilendirilir. Bu durumda izlenebilecek adımlar şunlardır:

• Sebep Öğrenme: Tebligatta gerekçe belirtilmemekle birlikte, CİMER üzerinden başvuru yapılarak bilgi talep edilebilir.
• İdare Mahkemesine Başvuru: Tebliğ tarihinden itibaren 60 gün içinde yürütmenin durdurulması talepli bir iptal davası açılabilir. Sürenin geçirilmesi durumunda dava açma hakkı kaybedilir.
  Bir kez olumsuz sonuçlanan güvenlik soruşturması, gelecekteki kamu görevine başvurularda da aynı sonucu doğurabilir. Bu nedenle hukuki süreçlerin dikkatle takip edilmesi önemlidir.

Güvenlik Soruşturması Süresi ve Hukuki Durum

Kanunen, güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması 60 gün içinde tamamlanmalıdır. Ancak yoğunluk nedeniyle bu süre uzayabilir. Bu durumda ilgili kuruma dilekçe vererek sürecin hızlandırılması talep edilebilir.

2021 yılında yürürlüğe giren 7315 sayılı Kanun, bireylerin kişisel verilerinin korunması açısından önemli düzenlemeler içermektedir. Bu kanun ile güvenlik ve arşiv araştırmalarında şeffaflık artırılmış, bireylerin haklarını koruma mekanizmaları geliştirilmiştir.